Skip links

Pacjent – świadoma zgoda na leczenie i wyjątki.

Pacjent – świadoma zgoda na leczenie i wyjątki.

 

Co do zasady lekarz może przeprowadzić badanie lub udzielić innych świadczeń po wyrażeniu zgody przez pacjenta. Ewentualnie, jeśli pacjent jest małoletni lub niezdolny do świadomego wyrażenia zgody, wymagana jest zgoda jego przedstawiciela ustawowego, a gdy brak takiego lub nie można się z nim porozumieć, należy uzyskać zgodę sądu opiekuńczego.

 

Ustawa nie wymaga tutaj żadnej formy szczególnej dla udzielenia zgody, poza tym, aby była wyrażona w sposób niebudzący wątpliwości, co oznacza, że sam brak sprzeciwu nie jest wystarczający. Nie ma natomiast zazwyczaj wymogu, aby była to zgoda pisemna, wystarczy, że przybierze formę ustną, natomiast warto, aby miała postać pisemną przede wszystkim dla celów dowodowych przy ewentualnym postępowaniu sądowym dotyczącym odpowiedzialności lekarza. Użyto słowa zazwyczaj, ponieważ oczywiście są wyjątki, kiedy forma musi być co najmniej pisemna, a wśród nich jest przyjęcie do szpitala psychiatrycznego, przerwanie ciąży czy udział w eksperymencie medycznym. Ciekawym zagadnieniem jest także, że w Polsce nie obowiązują unormowania dotyczące oświadczenia pacjenta na przyszłość, np. w przypadku gdy utraci przytomność, wyraża zgodę na takie i takie świadczenie medyczne, ale już wyrażenie braku zgody na jakieś świadczenie w takim przypadku jest już wiążący. Jak wskazał Sąd Najwyższy – poza przypadkiem zagrożenia życia chorego lekarz nie ma obowiązku działania wbrew świadomej woli pacjenta.

 

Oczywiście, ustawodawca przewidział także przypadki, gdzie lekarz nie musi oczekiwać na zgodę pacjenta, jego rodziny czy też sądu opiekuńczego, a chodzi o sytuacje, w których:

a) pacjent wymaga niezwłocznej pomocy lekarskiej, a ze względu na stan zdrowia lub wiek nie może wyrazić zgody i nie ma możliwości porozumienia się z jego przedstawicielem ustawowym lub opiekunem faktycznym. W takiej sytuacji lekarz powinien swoją decyzję skonsultować w miarę możliwości jeszcze z innym lekarzem i odnotować to w dokumentacji medycznej pacjenta.

b) ma zostać przeprowadzony zabieg operacyjny albo zastosowane metody leczenia lub diagnostyki stwarzającej podwyższone ryzyko dla pacjenta, a zwłoka spowodowana postępowaniem w sprawie uzyskania zgody groziłaby pacjentowi niebezpieczeństwem utraty życia, ciężkiego uszkodzenia ciała lub ciężkiego rozstroju zdrowia. W tym drugim przypadku także lekarz powinien skonsultować się z drugim lekarzem i powiadomić niezwłocznie rodzinę lub przedstawiciela ustawowego.

c) Nagłe okoliczności podczas wykonywania zabiegu – jeżeli w trakcie wykonywania zabiegu operacyjnego albo stosowania metody leczniczej lub diagnostycznej wystąpią okoliczności, których nieuwzględnienie groziłoby pacjentowi niebezpieczeństwem utraty życia, ciężkim uszkodzeniem ciała lub ciężkim rozstrojem zdrowia, a nie ma możliwości niezwłocznie uzyskać zgody pacjenta lub jego przedstawiciela ustawowego


W każdym z tych przypadków, w miarę możliwości lekarz powinien skonsultować się z drugim lekarzem i powiadomić rodzinę/przedstawiciela ustawowego.


Ciekawostką jest kwestia prawna ratowania samobójców – jeśli są nieprzytomni lub nie mają świadomości, lekarz może działać bez zgody, jeśli natomiast po zamachu na swoje życie w pełni władz umysłowych sprzeciwiają się zabiegom, lekarz powinien potraktować samobójcę jako ciężko chorego człowieka, który ma prawo świadomie odmówić poddania się zabiegowi.

 

Umieszczenie w szpitalu bez zgody pacjenta lub wbrew woli – przede wszystkim chodzi tu o szpitale psychiatryczne, czy placówki odwykowe, gdzie dużo częściej mają miejsce takie sytuacje. Możliwe jest bowiem umieszczenie wbrew woli pacjenta w sytuacji, gdy osoba zostanie zobowiązana przez sąd do poddania się leczeniu w zakładzie odwykowym. Takie postępowanie wszczynane jest na wniosek prokuratora lub gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych. Jeżeli po wydaniu takiego orzeczenia pacjent dobrowolnie nie stawi się w placówce, wówczas sąd zarządza przymusowe doprowadzenie przez policję do takiego szpitala. Z kolei umieszczenie w szpitalu psychiatrycznym bez jakiejkolwiek zgody pacjenta lub innych uprawnionych do tego osób jest możliwe, gdy dotychczasowe zachowanie pacjenta wskazuje na to, że z powodu tej choroby zagraża bezpośrednio własnemu życiu albo życiu lub zdrowiu innych osób. W takim przypadku o przyjęciu postanawia lekarz wyznaczony do tej czynności po osobistym jej zbadaniu i zasięgnięciu w miarę możliwości opinii drugiego lekarza psychiatry albo psychologa. Taki lekarz ma obowiązek wyjaśnić choremu przyczyny przyjęcia do szpitala i pouczyć go o przysługujących mu uprawnieniach. Cała procedura musi być również zatwierdzona przez ordynatora w ciągu 48 godzin od przyjęcia, a w ciągu 72 godzin należy powiadomić sąd opiekuńczy o tym fakcie, który podejmuje ewentualne dalsze decyzje. Bez zgody można również przyjąć osobę, której dotychczasowe zachowanie wskazuje na to, że z powodu zaburzeń psychicznych zagraża bezpośrednio swojemu życiu albo życiu lub zdrowiu innych osób, a zachodzą wątpliwości, czy jest ona chora psychicznie w celu wyjaśnienia tych wątpliwości. Taki pobyt trwa maksymalnie 10 dni i stosuje się odnośnie niego tożsame procedury jak w opisanym poprzednio przypadku, tj. należy uzyskać zatwierdzenie ordynatora i powiadomić sąd opiekuńczy.

#PrawnikKatowice #PrawnikŚląsk #KancelariaKatowice#KancelariaŚląsk